TIỂU SỬ THÁNH CA- BÀI SỐ 11 ĐÊM THÁNH

TIỂU SỬ THÁNH CA- BÀI SỐ 11

ĐÊM THÁNH
 

    Đêm Thánh là một ca khúc giáng sinh được sáng tác vào thế kỷ 19. Nội dung của bài thánh ca thuật lại ý nghĩa của việc Đức Chúa Jesus giáng sinh: Ngài đến để cứu chuộc nhân loại.  Lời thánh ca kêu gọi mọi người hãy thành tâm thờ phượng Chúa. Về khía cạnh âm nhạc, giai điệu của bài Đêm Thánh vừa dịu dàng, vừa sâu lắng trang trọng; có lúc nét nhạc vút cao như đưa người nghe vượt lên ngàn sao hòa cùng các thiên thần ngợi khen Chúa. Theo các thống kê, Đêm Thánh là bài thánh ca được trình bày đơn ca nhiều nhất vào dịp lễ Giáng Sinh hằng năm.

    Lời Pháp

    Tác giả lời thánh ca Đêm Thánh là Placide Cappeau (1808-1877), một thi sĩ người Pháp.
 

    Placide Cappeau sinh ngày 25/10/1808 tại Roquemaure, Pháp. Placide Cappeau là con trai của Mathieu Cappeau và Agathe Louise Martinet.  Năm 8 tuổi, Placide Cappeau gặp một tai nạn nên bị thương tật.  Brignon, một người bạn tuổi thiếu nhi của Placide, vì tinh nghịch làm súng nổ bắn Placide gãy mất tay phải.  Vì tai nạn đó, Placide sống với một cánh tay suốt cả cuộc đời.
 

    Placide Cappeau theo học tại Collège Royal d’Avignon, tốt nghiệp với bằng cử nhân văn chương.  Sau đó, ông học luật và tốt nghiệp luật khoa tại Paris vào năm 1831.  Nối nghiệp gia đình, Placide Cappeau kinh doanh rượu vang để sinh sống; dầu vậy ông vẫn giữ sinh hoạt đều đặn trong lĩnh vực văn học.
 

    Là một tín hữu Công giáo nhưng Placide Cappeau là người ủng hộ cải cách xã hội, chống lại ảnh hưởng của hàng giáo phẩm trên chính quyền cho nên Placide Cappeau ít đi nhà thờ.  Tuy nhiên, vì biết tài năng làm thơ của Placide Cappeau, năm 1847 vị linh mục của giáo xứ địa phương đã nhờ ông sáng tác một thánh ca cho lễ giáng sinh.  Mặc dầu ngạc nhiên nhưng Placide Cappeau đã nhận lời yêu cầu đó.
 

    Placide Cappeau kể lại rằng ông đã sáng tác bài thơ Cantique de Noël trên đường đi Paris.  Ông viết xong bài thơ trong chặng đường từ Mâcon đến Dijon.  Placide Cappeau lấy ý bài thơ từ Phúc Âm Lu-ca chương thứ hai. Trong bài thơ, Placide Cappeau đem người nghe trở về cảnh Đức Chúa Jesus giáng sinh tại Bethlehem, rồi nhắc các tín hữu đang dự thánh lễ nửa đêm về ý nghĩa sự giáng sinh của Chúa là đến để giải phóng nhân loại ra khỏi vòng xiềng xích của tội lỗi. Sau đó điệp khúc của bài thơ nhắc nhở các tín hữu phải thành kính tri ân công ơn cứu chuộc của Đấng Cứu Thế.  
 

    Nhạc

    Sau khi sáng tác xong bài thơ, Placide Cappeau đã nhờ Adolphe Charles Adam (1803-1856), một người bạn của ông và là một nhạc sĩ có tiếng vào lúc đó, phổ nhạc cho bài thánh ca. 
 

    Adolphe Adam sinh ngày 24/7/1803 tại Paris trong một gia đình có truyền thống âm nhạc.  Cha của  Adolphe Adam là Louis Adam, là một nhà soạn nhạc và là giáo sư tại Nhạc Viện Paris. Từ thuở nhỏ, Adolphe Adam bày tỏ năng khiếu về âm nhạc.  Cậu bé thích tự sáng tác ra những giai điệu mới và chơi đàn ngẫu hứng hơn là đàn theo sách vở.
 

    Cha của Adolphe Adam dầu là một nhạc sĩ piano nổi tiếng và là giáo sư tại Nhạc Viện Paris nhưng  không muốn cho con mình theo đuổi con đường nghệ thuật. Louis Adam cho rằng cuộc sống của một nghệ sĩ quá khó khăn nên bắt Adolphe Adam học luật để trở thành luật sư. Với lòng yêu mến âm nhạc, Adolphe Adam lén học nhạc với một người bạn cũ là Ferdinand Hérold, một nhạc sĩ khá nổi tiếng trong giới trẻ tại Paris vào lúc đó.  Trước sự kiên trì của Adolphe Adam, Louis Adam bằng lòng cho con học nhạc.
 

    Mặc dầu là một nhà soạn nhạc kinh nghiệm, khi được Placide Cappeau yêu cầu phổ nhạc bài thơ Cantique de Noël, Adolphe Adam nhận thấy đây là một thách thức.  Trước hết, thời gian hoàn tất quá ngắn.  Thứ hai, sáng tác âm nhạc cần nguồn cảm hứng nhưng Adolphe Adam không hứng thú viết về đề tài mà Placide Cappeau yêu cầu.  Adolphe Adam là một người Do Thái.  Rất khó cho ông có thể viết nhạc để ca ngợi Đức Chúa Jesus, một người mà ông và dân tộc ông không tin Ngài là Đấng Cứu Thế.
 

    Dầu vậy Adolphe Adam vẫn bắt tay vào sáng tác.  Giai điệu của bài hát nhanh chóng được hoàn thành. Ba tuần sau, bài thánh ca Cantique de Noël được trình bày vào Thánh Lễ Nửa Đêm tại nhà thờ. Những người tin Chúa đón nhận ý nghĩa và giai điệu của bài thánh ca với niềm vui và trân trọng.

    Bị Cấm Phổ Biến

    Sau khi được giới thiệu lần đầu, thánh ca Cantique de Noël nhanh chóng được lan truyền khắp nước Pháp.  Bài hát trở thành một ca khúc giáng sinh được yêu thích.  Điều đáng tiếc, bối cảnh chính trị phức tạp tại châu Âu vào lúc đó khiến việc sử dụng thánh ca bị trở ngại.
 

    Năm 1848 cũng là năm Karl Marx và Friedrich Engels công bố bản Tuyên Ngôn Cộng Sản tại London khơi mào cho hàng loạt những cuộc cách mạng tại Âu Châu. Theo các sử gia, có khoảng 50 quốc gia và tiểu quốc tại Âu châu ít nhiều bị ảnh hưởng bởi phong trào cách mạng này. Khi biết được Placide Cappeau là một người đã rời bỏ nhà thờ, ủng hộ phong trào cách mạng, và Adolphe Adam là một người Do Thái không tin Chúa, các nhà lãnh đạo Công giáo tại Pháp đã cấm sử dụng bài  Cantique de Noël trong nhà thờ với lý do “Bài hát thiếu cả nhạc tính lẫn tư tưởng tôn giáo.”
 

    Lời Anh

    Theo chân những di dân Pháp, bài Cantique de Noël được truyền sang Mỹ châu. Người đã đặt lời Anh ngữ cho bài Cantique de Noëllà Mục sư John Sullivan Dwight (1813-1893), một học giả về âm nhạc tại Hoa Kỳ. Mục sư John Sullivan Dwight là người có công làm cho bài thánh ca Cantique de Noël nổi tiếng khắp thế giới.
 

    Mục sư John Sullivan Dwight sinh ngày 13/5/1813 tại Boston Massachusette. Ông là con trai của Bác sĩ John Dwight và bà Mary Corey. John Sullivan Dwight tốt nghiệp cử nhân tại Harvard vào năm 1832. Sau đó ông tiếp tục theo học thần học tại Harvard Divinity School và tốt nghiệp vào năm 1836.
 

    John Sullivan Dwight được phong chức mục sư vào năm 1840, tuy nhiên đây không phải là công việc chính của ông.   Mục sư John Sullivan Dwight thích nhạc cổ điển và dành rất nhiều thì giờ để nghiên cứu âm nhạc, đặc biệt là nhạc của Ludwig van Beethoven. Năm 1852, Mục sư John Sullivan Dwight thành lập tạp chí nghiên cứu âm nhạc Dwight’s Journal of Music. Tạp chí này xuất bản mỗi tuần một số và phát hành liên tục từ năm 1852 cho đến năm 1881.  Dwight’s Journal of Music là một trong những tạp chí nghiên cứu âm nhạc uy tín nhất tại Hoa Kỳ trong thế kỷ 19.
 

    Là người hiểu biết Kinh Thánh và am tường về âm nhạc, khi được giới thiệu Cantique de Noël, Mục sư John Sullivan Dwight nhận thấy cần phải giới thiệu ca khúc giáng sinh tuyệt vời này cho người Mỹ.  Mục sư John Sullivan Dwight đã đặt lời tiếng Anh cho bài O Holy Nigh, gần sát với nội dung trong nguyên tác Cantique de Noël. 
 

    Mặc dầu lời thánh ca O Holy Night trích lại những lời tiên tri trong Thánh Kinh được viết từ vài ngàn năm trước, nhưng nội dung bài hát dường như được viết cho những vấn đề thời sự liên hệ đến việc bãi bỏ nô lệ đang diễn ra tại nước Mỹ trong thời gian đó.  
 

    Mục sư John Sullivan Dwight giới thiệu O Holy Night trên tạp chí nghiên cứu âm nhạc của ông.  Bài thánh ca nhanh chóng lan truyền khắp nước Mỹ. Bài thánh ca đặc biệt được yêu thích tại miền Bắc Hoa Kỳ nơi ủng hộ bãi bỏ chế độ nô lệ.  Từ Hoa Kỳ, bài thánh ca  truyền sang Anh và nhiều quốc gia khác trên thế giới.
 

    Lời Việt

    Lời Việt của bài thánh ca Đêm Thánh được dịch vào thập niên 1940.  Trong ba phiên khúc của bài thánh ca, phiên khúc thứ ba của bài Đêm Thánh trong tiếng Việt được dịch gần sát với phiên khúc thứ ba của bài O Holy Night trong tiếng Anh.  Trong khi đó, hai phiên khúc còn lại của bài Đêm Thánh đã được các soạn giả Việt Nam viết lời dựa trên ký thuật của Thánh Kinh chứ không dịch từ bài O Holy Night.
 

    Trong phiên khúc thứ nhất, bài thánh ca Đêm Thánh mô tả nhân loại đang sống trong cảnh tối tăm.  Con người bị đắm chìm giữa bóng đêm mờ mịt đó. Đức Chúa Jesus, Con Đức Chúa Trời chí cao, vì tình yêu đã bằng lòng hạ giáng thành người.  Ngài đến để cứu loài người ra khỏi bến mê. Khi Chúa đến, Ngài là ánh sáng xua tan bóng đêm, giúp cho con người thấy rõ hướng đi cho cuộc sống.  Mục đích của Chúa vào đời là hy sinh, trả một giá rất cao để cứu chuộc loài người.
 

    Trong phiên khúc thứ hai, bài thánh ca nhắc lại chuyện các mục đồng tìm gặp Chúa.  Dầu họ thấy Chúa giáng sinh trong trong một nơi rất đơn sơ, họ vẫn khiêm cung thờ phượng Ngài.  Các nhà thông thái ngày xưa đã dựa vào ánh sao, kiên trì vượt đường xa đến tôn thờ Chúa.  Các tín hữu ngày nay hãy noi những tấm gương đó mà thờ tôn Chúa cách hết lòng. Đức Chúa Jesus cảm thương những khiếm khuyết, những nhược điểm của con người.  Ngài chấp nhận chịu đau khổ để cứu loài người khỏi quyền lực của ma quỷ.
 

    Phiên khúc thứ ba cho biết khi Chúa đến Ngài sẽ phá tan xiềng xích của ma quỷ, Ngài cứu loài người khỏi cảnh nô lệ của tội lỗi. Khi Chúa đến, những áp bức sẽ không còn. Trong sự tể trị của Chúa, loài người được hướng dẫn để yêu thương nhau.  Luật lệ của Chúa là tình yêu và Phúc Âm của Ngài là sự bình an. Chúa giáng sinh là khởi đầu của tất cả những  phước hạnh đó. Đây là lý do để những người tin Chúa hãy dâng tiếng ca ngợi Ngài.
 

    Đêm Thánh giúp cho người nghe hiểu ý nghĩa và tầm quan trọng của sự kiện Chúa giáng sinh, đồng thời mời gọi họ khiêm cung thờ phượng Ngài.  Mong bạn tiếp tục nghe Đêm Thánh.
 

Vĩnh Phước, ngày 12 tháng 11 năm 2021

(HT-st)