Khi Bạn Giận Dữ Vì Lý Do Chính Đáng

Khi Bạn Giận Dữ Vì Lý Do Chính Đáng

        Kính thưa quý thính giả,
 

        Hôm nay chúng ta sẽ bước vào chương thứ 3 “Khi Bạn Giận Dữ Vì Lý Do Chính Đáng” của quyển sách Sự Giận Dữ - Xử Lý Một Cảm Xúc Mạnh Mẽ Bằng Một Cách Thức Lành Mạnh của Tiến sĩ Gary Chapman.
 

        Những người dưới đây, tất cả đều cảm nhận sự giận dữ vì những lý do khác nhau. Thế nhưng đối tượng của cơn giận họ thì lại giống nhau. Bạn có thể nhận ra đối tượng đó là gì không?
 

        Mỗi lần Monique tham dự một buổi họp mặt gia đình, cô đều cầu nguyện trước khi đi. Vì sao? Bởi vì cô biết Felicia em gái cô sẽ “lên mặt dạy đời” cô về một điều gì đó: kiểu tóc, cách thức ăn uống của cô, hoặc cách cô đối xử với mẹ của họ. Monique cố gắng giữ sự hòa khí vì cớ mẹ cô, nhưng trong lòng cô thì đầy giận dữ.
 

        Ben là một nhà tư vấn độc lập điều hành công việc kinh doanh của riêng ông. Một trong những khách hàng của ông nợ ông một khoản tiền lớn. Ben đã gọi điện thoại, viết thư, gửi thư email, và đích thân ghé thăm. Người khách hàng cứ hứa hẹn hoài, nhưng ngân phiếu lại không hề được gửi đến. Ben vô cùng giận dữ và dự tính sẽ kiện tụng.
 

        Anna và Nate đã hẹn hò được nhiều tháng rồi và họ đang bắt đầu tính đến chuyện kết hôn. Anna yêu Nate, nhưng điều khiến cô bực mình là lúc nào anh ấy lúc nào cũng đi trễ. Giờ đây, trong khi chờ đợi anh đến đón, cô bắt đầu cảm thấy bực mình như trong mọi lần trễ hẹn trước.
 

        Người láng giềng suốt 8 năm qua của Alan tuần rồi đã quyết định bắt đầu sửa sang lại khoảng sân phía trước nhà anh ta. Trong quá trình di chuyển các bụi cây, anh ta đã dời đi hai bụi cây nằm trên lô đất của Alan. Khi Alan thấy mấy cái lỗ trống và mấy cái bụi cây của anh đã biến mất, anh sửng sốt và rồi tức giận. Vợ anh là Ellen, khi cô đi làm về nhà, phải nghe đầy ắp lỗ tai.
 

        Christina đang ngồi trong văn phòng của tôi sau 14 năm kết hôn với Brad. “Tôi không hiểu được,” cô nói. “Chúng tôi đã kết hôn được mười bốn năm rồi, và chúng tôi đã có một cuộc hôn nhân tốt đẹp. Giờ đây anh ấy nói với tôi rằng anh ấy không yêu tôi nữa và anh đang yêu thương một người nào khác. Làm thế nào anh ấy lại có thể yêu thương một ai khác được? Mới tuần trước anh ấy còn ân ái với tôi kia mà. Làm thế nào anh lại có thể làm điều đó nếu như anh đang yêu một ai khác?”
 

        Tất cả những người này đều cảm thấy giận dữ với cùng đối tượng: một ai khác.
 

        Đây là loại giận dữ chúng ta đang bàn thảo trong chương này: sự giận dữ đối với một người nào đó mà bạn có mối quan hệ. Đó có thể là một thành viên trong gia đình, bạn cùng phòng, bạn bè, đồng nghiệp, người láng giềng, bất cứ ai mà bạn đang có mối quan hệ.
 

        Thưa quý thính giả,
 

        Trong việc xử lý cơn giận đối với một người nào đó mà bạn có mối quan hệ, hai câu hỏi vô cùng quan trọng là:
 

1.         Phản ứng của tôi có tích cực không? Nó có tiềm năng giải quyết việc làm sai trái và chữa lành mối quan hệ không?
2.  
3.         Phản ứng của tôi có đầy yêu thương không? Nó có nhằm vào lợi ích của người mà tôi đang tức giận không?
4.  

        Chúng ta đang nói ở đây về cơn giận hợp lý, tức là cơn giận được khơi dậy bởi vì người kia đã thực sự hành động sai trái, như trong các ví dụ nêu trên. Vậy thì Monique, Ben, và những người khác cần phải xử lý cơn giận hợp lý của họ như thế nào?
 

        Tôi khuyên bạn nên thực hiện một tiến trình gồm năm bước như sau:
 

1. thừa nhận với chính mình một cách đầy ý thức rằng bạn đang tức giận;
2. kiềm chế phản ứng có thể bộc phát tức thì của bạn;
3. xác định tâm điểm cơn giận bạn đang hướng vào là gì
4. phân tích các khả năng chọn lựa của bạn
5. và có hành động xây dựng.
6.  

        Khi chúng ta hoàn tất mỗi bước, chúng ta cũng đang tiến tới trong quá trình làm cho cơn giận của mình đem lại những kết quả hữu ích.
 

        Thưa quý thính giả,
 

        Bây giờ chúng ta sẽ theo dõi hai bước đầu tiên trong tiến trình này.
 

        Bước thứ nhất: “VÂNG, TÔI ĐANG TỨC GIẬN!”
 

        Trước tiên, thừa nhận một cách đầy ý thức với chính mình rằng bạn đang tức giận.
 

        “Điều đó hiển nhiên rồi,” bạn có thể trả lời. “Bất cứ ai cũng thấy rằng tôi đang giận”
 

        Có thể là như vậy, nhưng vấn đề ở đây là: “Bạn có thực sự ý thức về cơn giận của mình không?”
 

        Bởi vì khi cảm xúc giận dữ nổi lên thình lình, thông thường chúng ta bị lôi cuốn vào các phản ứng qua lời nói hoặc qua các hành vi cử chỉ, trước khi chúng ta kịp thừa nhận với đầy đủ ý thức về những diễn biến bên trong suy nghĩ của chúng ta. Chúng ta có cơ hội nhiều hơn để đáp ứng tích cực hơn trước sự giận dữ của mình, nếu chúng ta trước tiên thừa nhận với chính mình rằng chúng ta đang tức giận.
 

        Tôi đề nghị là bạn nói to lên những lời này. “Mình đang giận dữ về điều này! Bây giờ mình sẽ phải làm gì đây?”
 

        Một câu nói như thế nhìn nhận các vấn đề một cách thẳng thắn không che đậy. Giờ đây bạn không chỉ ý thức về cơn giận của chính mình, song bạn cũng nhận ra sự khác biệt giữa cơn giận của bạn và hành động mà bạn sắp thực hiện. Bạn đã dàn dựng những thiết kế cần thiết để áp dụng lý trí vào cơn giận dữ, hơn là chỉ để cho các cảm xúc giận dữ điều khiển giựt dây bạn. Đây là một bước đầu tiên quan trọng trong việc xử lý sự giận dữ trong cách thức tích cực. Điều này nghe có vẻ thật đơn giản, song một số Cơ Đốc nhân gặp khó khăn với việc này. Trọn đời mình, họ đã từng được dạy dỗ rằng sự giận dữ đồng nghĩa với tội lỗi. Do đó, thừa nhận mình đang tức giận tức là thừa nhận rằng mình đang phạm tội. Nhưng đây không phải là cách nhìn phù hợp với Thánh Kinh về sự giận dữ.
 

        Tôi hy vọng là hai chương đầu của quyển sách này đã vạch rõ rằng kinh nghiệm giận dữ không phải là tội lỗi. Đó là một phần bản chất con người của chúng ta và Đức Chúa Trời cũng trải qua kinh nghiệm giận dữ giống như chúng ta vậy. Sứ đồ Phao-lô nêu rõ điều này khi ông nói: “Ví bằng anh em đương cơn giận thì chớ phạm tội” (Ê-phê-sô 4:26). Sự thách thức không phải là “Đừng nổi giận”; sự thách thức là đừng phạm tội khi chúng ta đang giận dữ.
 

        Đó chính là đề tài chúng ta đang nói đến trong chương này. “Làm sao tôi giữ cho mình khỏi phạm tội khi đang tức giận?” Hay nói theo một cách thức tích cực, “Tôi phản ứng thế nào trước sự giận dữ của mình hầu cho các hành động của tôi sẽ đem lại sự gây dựng?”
 

        Tôi tin rằng việc thừa nhận với chính mình một cách có ý thức và bằng lời lẽ rõ ràng rằng bạn đang tức giận là một bước đầu tiên trong việc đạt đến mục tiêu này.
 

        Quý thính giả thân mến,
 

        Bước thứ nhì trong tiến trình xử lý cơn giận hợp lý được Tiến sĩ Garry Chapman đề nghị cùng chúng ta là: SỰ KIỀM CHẾ: Hãy ĐẾM ĐẾN 1.000
 

        Kiềm chế phản ứng có thể bộc phát tức thì của bạn. Rất ít người trưởng thành học biết được cách kiểm soát và điều khiển cơn giận của họ. Hầu hết chúng ta đi theo những khuôn mẫu mình học được trong thời thơ ấu khi quan sát cha mẹ chúng ta hoặc những người trưởng thành quan trọng khác. Những khuôn mẫu này thường quy lại thành hai thái cực: một thái cực là tuôn tràn hay trút đổ qua lời nói hay hành vi cử chỉ, và thái cực kia là sự rút lại và giữ im lặng. Cả hai thái cực này đều đem đến sự hủy diệt.
 

        Đối với hầu hết chúng ta, việc kiểm soát cơn giận sẽ là một điều gì đó chúng ta phải học với tư cách những người trưởng thành, và điều đó có nghĩa là việc từ bỏ những thói quen cũ. Theo cách đó, việc kiềm chế các phản ứng có nguy cơ bộc phát tức thì của chúng ta là vô cùng quan trọng trong việc thiết lập những khuôn mẫu mới.
 

        Việc kiềm chế phản ứng của chúng ta không giống như việc tàng trữ chất chứa cơn giận của mình. Kiềm chế có nghĩa là từ chối thực hiện các hành động mà chúng ta thường hay làm khi cảm thấy giận dữ. Sa-lô-môn đã viết thật khôn ngoan, “Kẻ ngu muội tỏ ra sự nóng giận mình; nhưng người khôn ngoan nguôi lấp nó và cầm giữ nó lại” (Châm ngôn 29:11). Và một lần nữa, “Sự khôn ngoan của người khiến cho người chậm nóng giận” (Châm ngôn 19:11). Hoặc hãy xem xét tính điềm tĩnh trong châm ngôn này của Sa-lô-môn: “Người nóng nảy làm điên làm dại” (Châm ngôn 14:17).
 

        Tác giả Ambrose Bierce đã nói, “Hãy nói khi bạn đang giận dữ và bạn sẽ tạo nên bài diễn văn hay nhất mà bạn sẽ từng hối tiếc.” Hầu hết chúng ta đã từng trải nghiệm việc nói hay làm nhiều điều trong lúc cơn giận đột ngột xảy đến mà sau đó chúng ta đã ân hận và thật không may là chúng ta không thể nào xóa đi được. Tốt hơn là hãy học tập để kiềm chế phản ứng có thể bộc phát ngay trước mắt của chúng ta.
 

        Thỉnh thoảng tôi gặp gỡ những người trong các cuộc hội thảo về hôn nhân của mình và họ nói với tôi, “Tôi không thể nào kiểm soát cơn giận của mình. Khi tức giận lên, tôi bị cơn giận lấn át và không thể nào kiềm chế phản ứng của mình được. Tôi chỉ có thể điên tiết lên mà thôi.”
 

        Mặc dù cảm thông với điều người này đang nói, và hiểu được tính chất áp đảo của sự giận dữ một khi nó bắt đầu bộc phát, song tôi tin rằng đây là một câu nói đặt trên một nền tảng nguy hại. Đúng là một khi chúng ta bắt đầu để cho cơn giận tuôn trào ra trong cách thức tiêu cực qua lời nói hoặc hành vi cư xử, thật khó mà ngăn chặn dòng dung nham nóng sôi cuồn cuộn đang tuôn chảy. Nhưng có một khoảnh khắc trước khi những lời lẽ giận dữ bắt đầu tuôn ra, đó là thời điểm chúng ta có thể rèn tập chính mình để kiềm hãm phản ứng nhất thời lại.
 

        Mẹ bạn có cho bạn lời khuyên xuất phát từ kinh nghiệm sống thông thường này không? “Khi cơn giận dữ, hãy đếm đến mười trước khi con làm hay nói bất cứ điều gì.” Đó là một lời khuyên hữu ích, nhưng nhiều người trong chúng ta có thể cần phải đếm đến 100 hoặc thậm chí 1.000. Sự trì hoãn này có thể chế ngự ngọn lửa bên trong. Nhiều người đã thấy điều này là một kỹ thuật khả thi trong việc giúp đỡ họ kiềm chế phản ứng tức thì của mình.
 

        Tôi gợi ý là bạn hãy đếm to tiếng lên. Nếu bạn ở trước mặt người mà bạn đang tức giận, tôi đề nghị là bạn hãy rời khỏi nơi đó. Hãy đi bộ khi bạn đếm. Khi đi được nửa đường, đếm tới 597, có lẽ bạn sẽ ở trong một trạng thái tinh thần và cảm xúc mà bạn có thể dừng lại và nói, “Mình đang tức giận về điều này. Mình sẽ làm gì bây giờ?” Đối với người tín hữu Cơ Đốc, đây là lúc để cầu nguyện, “Chúa ôi, Ngài biết rằng con đang tức giận. Con tin rằng những điều họ đã làm là sai trật. Xin hãy giúp con có một quyết định khôn ngoan về việc phải phản ứng ra sao trước tình huống này.” Kế đó trong sự nhờ cậy Chúa bạn hãy bắt đầu xem xét những sự lựa chọn của mình.
 

        Một kỹ thuật khác mà tôi thường chia sẻ trong các cuộc hội thảo về hôn nhân của mình là la to lên rằng “time-out” khi bạn nhận ra rằng mình đang tức giận (từ “time out” này cũng như từ “xí”, khi trẻ con đang chơi, nhưng muốn tạm dừng lại vì lý do nào đó, thì kêu “xí”). Điều này có thể được bày tỏ qua lời nói “time-out,” hoặc dùng hai bàn tay duỗi thẳng và đan lại thành hình chữ T, như chúng ta thường thấy các cầu thủ trên TV, khi muốn “xí” tạm ngưng trận đấu để hội ý chớp nhoáng. Đó là biểu tượng của bạn để nói rằng, “Tôi đang cảm thấy giận dữ ngay lúc này và tôi không muốn thua cuộc, vì vậy muốn được “xí” hay xin được “time-out’”.
 

        Nếu cả hai bên đều hiểu rằng đây là một kỹ thuật tích cực chứ không phải là một cách trốn tránh trách nhiệm trong tình huống đó, thì bạn có thể chấp nhận điều này như một bước tích cực trong việc kiểm soát cơn giận. Xin lưu ý là thời gian “xí” hay “time-out” này không phải kéo dài ba tháng; nó chỉ là một thời gian ngắn để cho bạn có cơ hội kiểm soát những cảm xúc của mình hầu cho bạn có thể tiếp cận tình huống đó với hành vi cư xử mang tính xây dựng.
 

        Kính thưa quý thính giả,
 

        Phát Thanh Hy vọng xin tạm ngưng phần đọc sách hôm nay tại đây để kính mời quý thính giả trong tuần tới cùng chúng tôi khám phá các bước tiếp sau trong tiến trình xử lý cơn giận một cách hợp lý, có thể đem lại hữu ích. Phát Thanh Hy Vọng kính chúc quý thính giả thân yêu một tuần thoải mái bên gia đình cùng bạn bè.
 

        Thân chào quý vị và các bạn.
 

Tiến sĩ Gary Chapman
Nguồn: phatthanhhyvong.com