Kết Thúc Chương 4: Sự Tự Nhủ

                Kính thưa quý độc giả,

                Hôm nay chúng ta sẽ kết thúc chương thứ tư trong quyển sách NGHĨ SAO, THÀNH VẬY của Tiến sĩ David Stoop về chủ đề: Điều Gì Hình Thành Sự Tự Nhủ Của Chúng Ta? Trả lời câu hỏi này không phải là điều dễ dàng, vì chúng ta phải truy tìm ngọn nguồn từ lịch sử của tổ tiên chúng ta, thậm chí truy tìm đến ngọn nguồn của nhân loại. Cha mẹ thường thực hiện vai trò phụ huynh của mình một cách không hoàn hảo trong việc nuôi dạy con. Và đó là một định hướng chung, bởi vì chúng ta đang sống trong một thế giới tội lỗi đầy những con người tội lỗi, bất toàn. Cũng vì thế, tất cả mọi người trong thế giới đó đều bị ảnh hưởng bởi sự không hoàn hảo này. Vậy nếu chúng ta muốn hiểu vì sao chúng ta phải đối diện và tranh chiến với những nan đề trong đời sống cá nhân, chúng ta cần nhìn lại ba mẹ của mình. Nhưng tại sao cha mẹ của chúng ta lại làm những điều họ đã làm trong lúc dưỡng dục chúng ta? Có lẽ bởi vì những khiếm khuyết của chính cha mẹ họ, tức ông bà của chúng ta. Và tại sao ông bà chúng ta lại làm điều đó? Bởi vì cha mẹ của ông bà, tức tổ tiên của chúng ta, đã làm như vậy. Chúng ta có thể tiếp tục truy ngược về quá khứ và nêu cùng câu hỏi “tại sao” cho tới khi cuối cùng chúng ta trở lại với A-đam và Ê-va.

                Sự tự nhủ của chúng ta được hình thành qua những kinh nghiệm thu thập và học hỏi từ những người trong gia đình, bà con thân thuộc, láng giềng và môi trường chung quanh nơi ta sống. Cho dù được sinh trưởng trong cùng một gia đình, nhưng trải nghiệm của các anh chị em hoặc những thành viên khác trong nhà cũng không hoàn toàn giống nhau. Thêm vào đó, các biến cố xảy ra trong gia đình cũng góp phần làm cha mẹ lộ ra các thiếu sót hoặc khả năng hạn chế của họ. Việc bỏ bê, việc lạm dụng hay những thiếu sót của các thế hệ tổ tiên trong quá khứ có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành sự Tự-Nhủ của thế hệ kế tiếp khi họ lớn lên vì những biến cố này đem đến những trải nghiệm và cách đáp ứng khác nhau của từng thành viên trong gia đình. Hậu quả là nhân sinh quan của chúng ta bị bóp méo và trở thành những thành trì kiên cố trong định kiến khó mà thay đổi được.

                Sự vi phạm các ranh giới trong mối quan hệ cũng góp phần hình thành sự suy nghĩ méo mó của cá nhân. Chúng liên quan đến nhiều vấn đề phức tạp trong việc hình thành tính cách của một người. Có loại gia đình mà trong đó cha mẹ không làm tròn bổn phận, rồi thì vì sự thiếu vắng vai trò lãnh đạo gia đình ấy mà một thành viên khác trong nhà phải đứng lên gánh vác trách nhiệm của cha mẹ. Cũng có loại gia đình mà như ranh giới giữa mọi người trong nhà hết sức nghiêm khắc và cứng nhắc khiến những thành viên trong gia đình này gặp khó khăn trong việc gần gũi người khác vì sợ bị khước từ, bị bỏ rơi, sợ bị người khác kiểm soát, chế ngự mình. Cũng có loại gia đình ngược lại, có những ranh giới hết sức mờ nhạt, trong đó mọi thứ đều là của chung và thuộc về mọi người, không có một sự riêng tư cá nhân nào. Cha mẹ xâm phạm vào đời sống con cái, và tính cách cá nhân không được tôn trọng giữa các anh chị em. Những người xuất thân từ loại gia đình này thường tranh chiến với những vấn đề về sự độc lập bản thân và sự tự trị. Họ không có chút tự tin nào để nói ra những suy nghĩ trong đầu mình và tin rằng người khác luôn đọc được ý nghĩ thầm kín của mình.

                Kính thưa quý độc giả,

                Mục đích của việc tra xét những trải nghiệm, đặc biệt là trong phạm vi gia đình gốc, giúp chúng ta thấy được khuôn mẫu hành vi cư xử và suy nghĩ có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển niềm tin căn bản của chúng ta về bản thân mình, về người khác, về thế giới, về Đức Chúa Trời và về tính chất của các mối quan hệ. Những gì chúng ta quan sát bằng tai nghe, mắt thấy, rút tỉa kinh nghiệm từ đời sống gia đình suốt thời thơ ấu dần hình thành sự tự nhủ của chúng ta một cách vô thức. Đôi khi những gì chúng ta nhìn thấy trong hành vi cư xử của cha mẹ hay người lớn quanh chúng ta lại trái ngược hẳn với những gì họ dạy chúng ta, nghĩa là họ không luôn luôn làm tấm gương mẫu mực như lời họ dạy dỗ. Điều này tạo ra sự mâu thuẫn, méo mó về niềm tin và suy nghĩ trong lòng ta khi còn thơ ấu. Chúng ta bị gắn chặt trong dạng suy nghĩ và ăn nói theo kiểu tự ti, tự hạ thấp bản thân mình trong những suy nghĩ méo mó đã ăn sâu vào trong đầu óc. Chúng ta làm điều này qua sự đối thoại nội tại, tự nói chuyện với chính mình-tức là qua sự Tự-Nhủ. Chúng ta thường có khuynh hướng bị lôi kéo về phía những người không thách thức kiểu suy nghĩ lệch lạc, méo mó của chúng ta, để nhằm củng cố sức mạnh của những suy nghĩ theo kiểu lệch lạc ấy, gồm các ý tưởng thâm căn cố đế đến nỗi việc muốn thách thức và thay đổi chúng sẽ hết sức khó khăn.

                Những sự nhận thức méo mó hiện nay của bạn là dựa trên kinh nghiệm tích lũy suốt đời sống bạn trong các mối quan hệ với những người bạn xem là quan trọng hoặc có thế lực trên bạn. Nếu bạn đã nhận lãnh những thông điệp khước từ nơi cha mẹ trong tuổi dậy thì, bạn đã phát triển qua nhiều năm tháng một chiến lược về các mẫu suy nghĩ vốn giúp bạn rà soát môi trường của mình để tìm xem có bất cứ dấu hiệu nào của sự khước từ chăng. Bạn có thể muốn đổ lỗi cho bản thân mình hoặc tiếp nhận sự đổ lỗi từ những người khác để tránh sự khước từ công khai. Những nỗi lo âu của bạn về sự bất xứng và thiếu sót của mình có thể đưa bạn đến chỗ ăn uống vô độ như là một cách để đền bù cho những thông điệp tiêu cực về bản thân, là điều chỉ khiến cho những cảm giác tiêu cực trong bạn càng gia tăng thêm.

                Kính thưa quý độc giả,

                Tuần qua chúng ta cũng đã đề cập đến những thông điệp bị bóp méo về bản thân chúng ta, khiến chúng ta thường xem xét những gì người khác nói với mình để đồng ý với những điều ủng hộ cho niềm tin bị bóp méo của mình. Đôi lúc chúng ta bóp méo sự nhận thức bản thân của mình bằng cách nhấn mạnh một điều xác thực vốn không thật sự là một điều xác thực. Ví dụ, chúng ta nói về chính mình rằng “Tôi không bị buồn bực bởi những việc xảy ra cho tôi như những người khác bị.” Hoặc, “Tôi là người khá dễ tính.” Trong mỗi câu phát biểu này đều có một yếu tố của sự phủ nhận làm cho nó trở thành một sự bóp méo nào đó. Ngay cho dù nó ở trong một chiều hướng được gọi là xác thực, nó vẫn có tính cách nguy hiểm bởi vì chúng ta đang bào chữa cho một điều gì đó trong bản thân mình vốn cần được xem xét kỹ lưỡng hơn. Sự kiện tôi là người dễ tính có thể là tốt trong đôi lúc nào đó mà thôi, nhưng có những lúc khác tôi sử dụng sự gọi là dễ tính của mình chỉ để bàn luận qua loa một sự xung đột nào đó với một người khác. Trên thực tế, kết cục là tôi đã có thể hành động một cách vô trách nhiệm.

                Tầm Quan Trọng Của Việc Nhận Biết

                Mục đích của chương này thật ra gồm hai mặt. Trước tiên, điều quan trọng là chúng ta bắt đầu có ý thức về cội rễ của sự Tự-Nhủ của mình. Sự nhận biết gia tăng thêm luôn luôn là thành phần đầu tiên và thiết yếu nhất đối với bất cứ sự thay đổi có ý nghĩa nào trong đời sống. Giê-rê-mi nói rằng “bạn không thể chữa lành một vết thương bằng cách nói rằng nó không có ở đó!” (Giê-rê-mi 6:14). Trong trường hợp về sự Tự-Nhủ của chúng ta, sự nhận biết gia tăng thêm về cội rễ các hệ thống niềm tin của chúng ta sẽ bắt đầu làm lung lay nền tảng của những niềm tin sai lầm và tạo cơ hội cho những niềm tin đúng đắn hơn dựa trên nền tảng của Thánh Kinh.

                Thứ hai là, chương này đặc biệt quan trọng đối với những người sẽ làm thử một số trong các bài tập trong các chương kế tiếp và sẽ thấy bản thân mình ngày càng thất vọng hơn bởi sự thất bại không phá vỡ được những mẫu Tự-Nhủ tiêu cực của mình. Khi bạn đi qua những chương tiếp theo, nếu bạn thấy bản thân mình ngày càng thất vọng thêm theo thời gian bởi vì có vẻ như cho dù bạn nỗ lực nhiều tới đâu đi nữa thì cũng không có gì đang thay đổi, hãy đi trở lại chương thứ tư này và cẩn thận xem xét để biết gia đình gốc của bạn đã ảnh hưởng đến đời sống bạn ra sao. Bí quyết để thay đổi được tìm thấy trong việc hiểu được quá khứ của chúng ta.

                Đôi lúc chúng ta cưỡng lại việc nhìn vào quá khứ của mình bởi vì chúng ta lo sợ rằng trong một cách thức nào đó chúng ta sẽ đang làm ô danh cha mẹ mình. Sự tìm kiếm sự thật, miễn đó là sự tìm kiếm của chúng ta cùng với Đức Chúa Trời, không hề đòi hỏi rằng chúng ta làm hổ thẹn những người đã dưỡng dục mình. Thực ra, việc bóp méo ký ức của chúng ta về những năm thơ ấu đó hoặc qua sự chối bỏ hay qua việc lý tưởng hóa đều là điều thật sự làm hổ thẹn quá khứ, bởi vì nó làm cho quá khứ thành ra không có thực. Chúng ta phải trở nên không sợ hãi trong sự tìm kiếm sự thật của mình, biết rằng sự thật thực sự giải phóng chúng ta được tự do. Nhưng sự tìm kiếm sự thật không bao giờ là lời bào chữa để đổ lỗi hoặc để đối chất-đó là sự tìm kiếm của chúng ta, và mục đích của nó nằm bên trong chúng ta.

                Để kết thúc chương này, kính mời quý thính giả trả lời vài câu hỏi để Tăng Trưởng Cá Nhân và Thảo Luận

1. Khi bạn nhìn vào những ý tưởng bị bóp méo khác nhau bạn đã học biết khi lớn lên, điều nào bị bóp méo nhiều hơn trong bối cảnh gia đình bạn: những sự bóp méo về bản thân, về người khác, về thế giới, về Đức Chúa Trời? Trong những cách thức nào?
2. Những mẫu lời nói hay ý tưởng nào bạn bắt gặp bản thân mình đang nói hay đang nghĩ vốn “giống như Mẹ hoặc Ba”?
3. Mẫu gia đình chủ yếu nào đã hình thành sự Tự-Nhủ của bạn?

                Kính thưa quý độc giả,

                Hôm nay chúng ta sẽ tạm dừng tiết mục đọc sách tại đây. Tuần sau chúng ta sẽ bước sang chương thứ năm của sách. Phát Thanh Hy vọng xin kính chúc quý thính giả một tuần thật nhiều niềm vui và bình an bên gia đình cùng bạn bè. Hẹn gặp lại quý thính giả trong chương trình phát thanh lần tới.
 

Tiến sĩ David Stoop
Nguồn: phatthanhhyvong.com